Hoge bomen vangen veel wind

/in , , /door

Kristin Harila is bezig met een project om alle 14 achtduizenders te beklimmen, in een zo kort mogelijke tijd. Het was haar doel om dat in 2022 te realiseren, maar ze kreeg voor de laatste twee bergen in Tibet/China de permits vorig najaar niet rond in de nasleep van corona. Dit voorjaar 2023 is dat haar wel gelukt en daarmee heeft ze de veertien hoogste bergen ter wereld getopt in slechts 370 dagen. Ze heeft daarbij volop ondersteuning gehad van Sherpa’s, zuurstof en helikopters. Net als de sterke Nepalees Nimsdai (Nirmal Purja), die dit project in 2019 ondernam en daarvoor ruim 6 maanden nodig had (waarbij overigens later bleek dat hij op Dhaulagiri en Manaslu net niet op de hoofdtop stond).

Recordpoging
Maar Kristin heeft het er niet bij gelaten; ze heeft zich alsnog ten doel gesteld om de 14 achtduizenders binnen een half jaar te beklimmen. Dat betekent, na het toppen van Shisha Pangma en Cho Oyu in Tibet, dat ze beoogt de resterende 12 bergen een tweede keer te beklimmen. De afgelopen weken waren succesvol; ze heeft de 7 achtduizenders in Nepal inderdaad voor de tweede keer (!) beklommen, en daarmee staat de teller dit jaar op 9. Ze beoogt de resterende 5 bergreuzen in Pakistan deze zomer (2023) te herhalen en wil de totale tijd zelfs verkorten.

Grootse prestatie
Het is bijzonder knap wat Harila en haar Sherpa-team hebben gerealiseerd en aan het ondernemen zijn. Zelfs als je in acht neemt dat ze zuurstof gebruikt en volop ondersteuning heeft. Mind you, 21 keer (12 + 9) op de top van 8000+ meter staan in 15 maanden! Dat is fenomenaal. Niet alleen fysiek, maar vooral qua organisatie, logistiek, financiën en communicatie. Uiteraard gaat dit niet van een leien dakje. Harila zegde haar baan op en verkocht haar huis en had/heeft net als Nimsdai forse budgettaire uitdagingen. En om het logistiek voor elkaar te krijgen moet je werken met de beste partners en een sterk team. En dat betekent soms ook lastige keuzes maken.
Op social media is afgelopen week echter een hetze ontketend, om haar naar beneden te halen. Natuurlijk, het beklimmen van een achtduizender met invliegen op het basiskamp, volop zuurstof en Sherpa-ondersteuning is veel makkelijker dan wanneer je dit alpien en in je eentje zou doen. Dat geldt überhaupt in deze tijd van commerciële expedities. De huidige beklimmingen op normaalroutes van achtduizenders zijn geen vergelijk met de eerste beklimmingen in de jaren vijftig-tachtig van vorige eeuw. En ook geen vergelijk met technische beklimmingen elders of op andere routes van achtduizenders. Het heeft niets meer van doen met ‘exploren’…

Commercialisering
Het commerciële klimmen begon begin jaren negentig: expedities geleid door professionele westerse gidsen, met betalende klimmers. Zo werd het beklimmen van de hoogste bergen ter wereld voor een grotere groep mensen bereikbaar.

Daarbij zijn de trends van de afgelopen decennia:

  • Sherpa’s/Nepalezen hebben zich ontwikkeld van ondersteuners tot ervaren klimmers, gidsen en zelfs expeditieleiders/ondernemers. Op zich een positieve ontwikkeling! De Sherpa’s spelen trouwens al sinds de eerste expedities in de jaren twintig een cruciale rol, maar nu krijgen ze gelukkig steeds meer de credits.
  • De klimroute wordt volledig geprepareerd met vaste touwen door Sherpa’s. Daardoor zijn ook de technisch moeilijke achtduizenders als Annapurna, Kanchenjunga en K2 bereikbaar geworden voor minder ervaren klimmers.
  • Toenemende drukte en dalend klimniveau. De lokale Nepalese operators zijn veelal goedkoper, en spelen effectief in op de klantvraag naar meer luxe (bv. een bed in het basiskamp), meer en eerder zuurstof en een lichtere rugzak. De marketing lijkt bijna: ”wij brengen je naar de top”. Ook de populariteit van Nimsdai en zijn film 14 Peaks spelen hierbij een rol. Per saldo trekt dit meer klimmers/’klanten’ aan en daalt het klimniveau. Dat is al decennia het geval maar zet zich nu door. En dat komt ironisch genoeg dus mede door de zich ontwikkelende lokale klimmers.
    N.B. Helaas lijkt ook de kwaliteit van de lokale operators te dalen: de prijsvechters nemen het minder nauw met de kwaliteit en hebben hun logistiek minder goed op orde. Dat leidt tot meer risico bij de beklimmingen.
  • Inzet van helikopters. Het begon met het invliegen op basiskampen om klimmers te droppen en om spullen te brengen naar de hoogtekampen. Een nieuwe fase was de inzet van helikopters voor een heen-en-weertje naar bv Kathmandu, als klimmers tussentijds een paar dagen wilden bijkomen. In 2021 was er de volgende fase: op de moeilijke berg Annapurna was een toppoging aan de gang en de Sherpa’s kwamen touw tekort. De betreffende Nepalese expeditieleider belde een helikopter en er werd hoog op de berg extra touw afgeleverd. Vanaf dat moment is de term heli-doping geïntroduceerd.
  • ‘8000-bagging’: de achtduizenders aan elkaar rijgen in een seizoen en zo kort mogelijke tijd, juist door de inzet van bovenstaande ondersteuning en middelen.

Tijdens de beklimming van Manaslu door Harila en haar team, in het naseizoen waarbij ze als enigen op de berg waren, is de inzet van helikopters nog een stap verder gegaan: er zijn helikopters ingezet om Sherpa’s en materiaal te droppen in kamp 2 (en 3?), en vervolgens is de route in orde gemaakt van boven naar beneden. Tsja… hier is uiteraard veel op aan te merken. Aan de andere kant is het wel slim bedacht, want het is sneller. En helpt dus als je een recordpoging doet, er slecht weer aankomt en je met maar een paar mensen op zo’n joekel van een bergreus bent. Toen Kristin Harila begon vanuit het basiskamp, was een deel van de route dus al gefixeerd. Ter vergelijk: in het seizoen is alles vooraf al (van onder tot boven) gefixeerd met vast touw.
Uitgerekend de gerespecteerde en gerenommeerde expeditieleider van de ‘Annapurna-heli-doping-affaire’ viel Harila via social media aan. Sterker nog, dat deze nieuwe heli-werkwijze de Sherpa-business zou ruïneren. Bovendien wekte hij de suggestie als zou Kristina zelf met de heli naar boven zijn gegaan. Daarna gingen velen los.

Samenvatting & Conclusie
Bij alle bovenstaande ontwikkelingen zijn vraagtekens te plaatsen. Zeker. Een discussie daarover is legitiem. Het huidige klimmen op de normaalroute van achtduizenders, en met name op Mount Everest, loopt steeds meer uit de hand. De milieu-voetprint wordt steeds groter en deze expedities hebben nog maar weinig gemeen met het oorspronkelijke bergbeklimmen.
Persoonlijk vind ik dat zeer jammer. Overigens gruwel ik zelf van drukte in de bergen, en ook heb ik niets met snelheidsrecords aldaar. Ik ben een voorstander van het pure klimmen; zonder luxe, zonder zuurstof, zonder helikopters en met zo min mogelijk ondersteuning. Maar de wereld terugdraaien zal niet lukken. En het is bovendien niet in het belang van de Nepalezen die hier hun boterham verdienen. Hoe het dan verder moet met het commerciële expeditie-klimmen? Dat is een vraagstuk apart, maar er is geen simpel antwoord.

Dit alles laat onverlet dat Kristin Harila een grootse prestatie heeft neergezet door de achtduizenders zó snel achter elkaar te beklimmen. Ze klimt in een klein team met Sherpa’s, en zijn bepaald niet alleen volgend geweest. Regelmatig waren ze alleen en trokken hun eigen plan. Zowel fysiek als organisatorisch/logistiek is het razend knap. Net zoals dat overigens gold voor Nimsdai en zijn team.
Hoewel de discussie over de huidige manier van klimmen terecht is, heb ik nu het gevoel dat er een hetze is ontketend, waarbij alles wordt aangegrepen om Harila naar beneden te halen. Hoge bomen vangen inderdaad veel wind. Ik kan me dit keer echter niet aan de indruk onttrekken dat haar vrouw-zijn een rol speelt. Dat het lastig verkroppen is, dat een vrouw zo goed presteert en haar prestatie misschien zelfs als bedreigend wordt ervaren. Bijzonder jammer dat dit gebeurt, maar helaas zit onze wereld kennelijk zo in elkaar.

En de echte klimmers? Gelukkig zijn er nog uitdagingen genoeg in die prachtige bergwereld; andere routes op achtduizenders, waar je alleen bent en puur kunt klimmen. En natuurlijk zijn er de lagere bergen, met technisch extreme routes. Projecten die veel meer klimvaardigheden en ervaring vergen. Jammer genoeg krijgen deze expedities en topklimmers nauwelijks waardering en aandacht bij de media en het grote publiek. Onterecht! Ook in dat opzicht zit de wereld helaas zo in elkaar.

N.B. In Hoogtelijn nr 3 (juni 2023, pag 60-65) staat een interview met Kristin Harila. Het gesprek vond plaats in januari 2023. Dit artikel heeft als focus de persoon Kristin Harila en haar record.  Natuurlijk kun je niet alles meenemen in een gesprek, maar persoonlijk vind ik het een gemiste kans dat het onderwerp klim-ethiek niet wordt aangeroerd.

Naschrift 18 juli 2023: inmiddels heeft Kristin ook drie van de vijf toppen in Pakistan opnieuw getopt: Nanga Parbat, G2 en G1 (laatste zonder O2).
Verder zijn er de afgelopen weken een paar interessante artikelen verschenen over haar prestatie en de ontwikkeling in het expeditie-klimmen:
– Online magazin Alpin (14-7-23):  https://www.alpin.de/home/interviews/58102/artikel_8000er_am_schnuerchen.html
– Een artikel door klimmer László Pintér (26-6-23):  https://www.mozgasvilag.hu/hirek/climbing-the-14-8000ers-has-only-statistical-value?fbclid=IwAR1mGtdP4lzLKbaGB67UEPzi-IoExCx8ZWqNByIQ4lRo-VUF6fxCKE2UfjE

Naschrift 30 juli 2023: inmiddels stond Kristin ook op Broad Peak en op 27 juli jl bereikte ze de top van K2 en voltooide daarmee de grand slam in slechts 92 dagen. Een mega-prestatie!! Ondanks alle kanttekeningen die je kunt plaatsen vanuit milieu-perspectief etc. In deze ’tweede ronde’ stond ze op alle toppen met kanjer Tenjin Sherpa Lama. Daarnaast bestond het team uit wisselend een aantal Sherpa’s. Explorerweb publiceerde dit overzicht van de beklimmingen. En daarnaast dit artikel om het project in perspectief te plaatsen: https://explorersweb.com/kristin-harilas-speed-record-perspective/

Weken van uitersten

/in , , /door
12345

De afgelopen tijd was een periode van uitersten. Van hoge toppen en diepe dalen. Alles overheersend was de dood van drie topklimmers: Line van den Berg, Mats Wentholt en Jeroen van Ommen. Zij beklommen op 19 mei de Grosshorn in de Zwitserse Alpen en zijn in de afdaling omgekomen door een gigantische sneeuwlawine. Ze waren in training voor een expeditie naar Pakistan. Zie hier het NKBV bericht.

Met Line had ik met name de laatste maanden persoonlijk contact, na het uitkomen van haar film ‘My Phantom’. Die zagen we in november 2022 met een klein groepje als pre-premiere op het Dutch Mountain Film Festival in Heerlen, waar ook de foto is genomen met het groepje ‘grensverleggende vrouwen’. De afgelopen maanden had ik meermaals contact met Line, over haar ambitie om een boek te schrijven en het sprekerscircuit in te gaan. Daarnaast hoorde ik op 26 april, de dag dat ik een koninklijke onderscheiding ontving, dat Line een van de personen was die de aanvraag ondersteunde. Die avond nog, hadden we contact. En daarna nog een keer, over haar voornemen een podcast te maken.
Ze was zo getalenteerd, energiek en vol ambitie! Een van de absolute Nederlandse topklimmers. Hoe verdrietig dat al haar grootse beklimmingen en dromen geen realiteit zullen worden. Ze er niet meer is. Een groots verlies en gemis. Vooral voor familie en naasten. Voor de bergsport. En als voorvechter van het vrouwenklimmen. Lieve Line, rust zacht.

Bizar genoeg, op 21 mei, de dag dat lichamen van de drie Nederlandse klimmers werden gevonden en geborgen, was er een exceptioneel Nederlands Himalaya-succes: Christian de Jong bereikte samen met Prakash Sherpa de top van de 7861 meter hoge Nuptse via de noordflank. Een Nederlandse primeur en geweldige prestatie, die tevens prachtig is vastgelegd via foto’s en video. Link naar NKBV-bericht.
De Nuptse is verbonden met de achtduizender Lhotse, en via Zuidcol met de Mount Everest. Gezamenlijk vormen deze drie bergen het hoefijzer van de westelijke cwm aan de Nepalese kant. Zie de foto van de ondergaande zon die ik maakte vanuit Zuidcol (7950 m, kamp 4 Everest); links is de Nuptse (noordwand) in beeld.
De beklimming van het tweetal staat in groot contrast met de drukte en gekte op Everest; er was een record aantal vergunningen verstrekt. Met tevens een record aantal doden, een trendbreuk. Dit lijkt vooral veroorzaakt door een groter aantal onervaren klimmers en minder zorgvuldigheid/ervaring bij de lokale organisatoren/gidsen/dragers. En tegelijkertijd de rush van de huidige tijd: alles kan ‘gekocht worden’ en het moet NU, SNEL, MAKKELIJKER en LUXER. Al met al een zorgelijke ontwikkeling, en een dieptepunt in de Everest-historie, precies 70 jaar na de eerste topbeklimming van 29 mei 1953 door Edmund Hillary en Norgay Tenzing. Een mijlpaal die in Nepal groots gevierd werd.

Dan was er onlangs nog een persoonlijke mijlpaal: ik ontving op 27 mei jl. in Bodegraven een onderscheiding uit handen van de Nepalese ambassadeur Gahendra Rajbhandari: de Knight of the Himalayan Order. Eervol en dankbaar!

Do not turn your back

/in , , /door

Limited edition t-shirt. De eenwording van landen door middel van voetbal mag nooit ten koste gaan van mensenlevens. Met dit t-shirt brengt Stichting PRO2 in samenwerking met Cruijff.com een eerbetoon aan de arbeiders die zijn omgekomen tijdens de bouw van de stadions in Qatar voor het WK 2022. Veelal arbeiders uit Nepal, het land dat wij ondersteunen met onze projecten.

Dit t-shirt is een speciaal herontwerp van het originele WK 1974 T-shirt waarin Johan Cruijff het Nederlands elftal leidde naar de finale tegen West-Duitsland. Op deze speciale editie staan ​​de zeven vlaggen van de landen waar de arbeiders vandaan komen. De boodschap “Don’t turn your back” is gedrukt op de 2 iconische strepen op beide mouwen. Om een krachtig statement te maken. De rugkant is zwart en toont nummer 14. Het betreft een limited edition; er zijn 6500 t-shirts gemaakt, het geschatte aantal overleden migranten tijdens de bouw.

Het shirt kun je kopen via Cruijff.com
Alle winst wordt gedoneerd aan stichting PRO2, gericht op het helpen van de families van de werknemers in Nepal.
Deze campagne mogelijk gemaakt door Brandworks. Tevens copyright bovenstaande foto.

Herstart theatertour Manaslu

/in , , , /door
123456

In maart 2020 ging in samenwerking met organisator Mondiavisueel de theatertour Manaslu2 – Berg van de ziel van start. Helaas konden door de pandemie drie optredens niet plaatsvinden. We zijn verheugd te kunnen melden dat er nieuwe data zijn vastgesteld voor de resterende voorstellingen:
– di 21 juni 2022 – Steenwijk – Schouwburg de Meenthe (tegenover NS-station)
– wo 22 juni 2022 – Oosterhout – Theater de Bussel
– wo 29 juni 2022 – Houten – Theater Aan de Slinger (naast NS-station)
Aanvang is 20:00 uur. Kaarten zijn te koop via Mondiavisueel of rechtstreeks via het betreffende theater. Eerder gekochte kaarten via Mondiavisueel blijven geldig voor de nieuwe datum. Voor alle vragen rondom reserveringen kun je contact opnemen met Mondiavisueel of met het theater.

De voorstelling Manaslu2 gaat over twee Nederlandse expedities naar de bergreus Manaslu in Nepal. Met 8163 meter is het een van de veertien ‘achtduizenders’ op onze aardbol. De eerste keer kwam het team tot 300 meter onder de top. De tweede keer bleek het hoogst haalbare voor het duo Katja Staartjes en Henk Wesselius de voortop op 8130 meter. Wel een Nederlandse primeur, maar geen Top. Wat gebeurde er? Wat vraagt het van je, om vlak voor het bereiken van je doel om te keren? Kom luisteren en kijken naar de adembenemende beelden van dit avontuur.

Elke voorstelling wordt een exemplaar van het boek TopTeams verloot, met prachtige foto’s van Menno Boermans, tevens fotograaf tijdens een van deze Manaslu-expedities. Het boek TopTeams bereikte de shortlist voor de verkiezing managementboek 2020.

Deze theatertour is de tweede tour van Katja. Eerder bracht zij samen met Mondiavisueel de voorstelling ‘Lopen over de grens’ over de Great Himalaya Trail door Nepal.
Lees meer over de theaterlezingen.
Link naar eerder nieuwsbericht over de Manaslu-tour
Link naar de Manaslu-voorjaarsexpeditie
Link naar de Manaslu-najaarsexpeditie 

Nepal Trek Khaptad – Rara

/0 Reacties/in , , /door
123456789101112131415161718

Nepal Trek Khaptad – Rara. Onlangs waren we in Nepal en maakten een prachtige tocht tussen de twee Nationale Parken in het westen van het land. Oorspronkelijk beoogden Henk en ik samen met Chhiree Sherpa een uitdagende tocht te maken door de wildernis in het Solo-gebied: vanuit Dudh Kund-dal via Lumding-vallei en bergpas Moro La naar het bekende Khumbu-dal. Verder wilden we een schoolproject bezoeken. Het liep geheel anders. De eerste dagen, terwijl we acclimatiseerden op Pikey Peak (4067 m), was het uitstekend weer. Dat veranderde toen we langs de rivier Basa Khola omhoog trokken richting Dudh Kund (Saharsbeni). Met de slechte weersvoorspelling (storm en veel sneeuw) beoordeelden we de uiteindelijke doorsteek naar Lumding als te risicovol en zagen af van het vervolg.

De vraag was dus: wat nu? De reguliere trekkingroutes in Solo en Khumbu kennen we op ons duimpje, en hoe mooi ook, een weinig aanlokkelijke optie, zeker met slecht weer. We besloten zodoende het roer om te gooien en naar de andere kant van het land te gaan, de Far West. We gingen dus terug naar Kathmandu om ons voor te bereiden op het nieuwe plan rondom het Khaptad National Park. Net als onze eerdere projecten (Great Himalaya Trail, Teri/Ghemi La en Numbur) betrof het voor ons alle drie nieuw terrein. Toen ik me in de nieuwe tocht verdiepte, zag ik de mogelijkheid om van het Khaptad NP in Noord-Oostelijke richting te trekken naar het Rara National Park.

Hoewel de tocht nauwelijks door toeristen wordt ondernomen, bleek er een grove kaart van 1:150.000 (Nepa Maps) beschikbaar, een mooie basis voor de dagplanning. Chhiree regelde zoals altijd perfect het praktische deel van vervoer: de vlucht naar Dhangadi (aan de zuidgrens met India), de jeep naar Dadeldhura-Silghadi-Jingrana. Voor de zekerheid namen we één tent mee om autonoom te zijn. Die hebben we uiteindelijk niet nodig gehad; we vonden elke dag een plek via homestay danwel kleine teashops. Ook hier was het super om samen met onze vertrouwde vriend te zijn, bij het verblijf en alle andere contacten met de lokale bevolking.

12345678910111213141516

De tocht was in één woord geweldig. De eerste dagen trokken we door het nationale park Khaptad, met fenomenale uitzichten op de westelijke Himalaya Range met zevenduizenders Api en Saipal. Ik had niet kunnen dromen deze bergreuzen na onze GHT van 2011 nog eens terug te zien.
Het hoogteprofiel van de tocht is ideaal voor de winter: van het 3100 meter hoge Khaptad plateau daal je af naar 1100 meter, met heerlijke temperaturen. Het landschap varieert dagelijks en je passeert sfeervolle dorpjes. Daar hadden we vaak een sliert kinderen achter ons aan, want gedurende de pandemie is er geen trekker langsgekomen, en ook daarvoor waren hier al nauwelijks toeristen. We trokken een prachtig stuk stroomopwaarts langs de grote Karnali-rivier, die we goed kenden van onze GHT door het district Mugu. De laatste twee dagen klommen we naar het Rara National Park. Het gelijknamige Rara Lake ligt op 2980 meter, is 167 m diep en is met 11 km2 het grootste meer van het land. Daarmee is het de enige toeristische hotspot van West Nepal.

We starten en eindigden in de sneeuw: in Khaptad met een maagdelijk pak sneeuwkristallen en toen we aankwamen bij het Rara meer was het grijs en triest. In de tussentijd hadden we alleen maar zon en een strakblauwe hemel. Het gebied is vruchtbaar met volop groenten en ook fruit. En ondanks de armoede werden we overal gastvrij onthaald en verwend met heerlijke citroenthee en dal bhat. Wat een geschenk, om na twee jaar pandemie en midden in de winter, deze tocht te hebben kunnen maken!

N.B. voor onze bijdrage aan het schoolproject in Solo zie: https://stichtingtopaspiraties.nl/meer-sport-muziek/

Hulp aan Nepal

/in , , /door

Op zaterdag 29 mei 2021 stond bijgaande foto en onderstaande advertentie namens ftrprf in het Financieel Dagblad. Een oproep voor hulp aan Nepal, nu het land het zo zwaar te verduren heeft door de Indiase mutant van de pandemie.

Het Nepalese zorgsysteem kan het niet aan. Er is een tekort aan zo’n beetje alles: onvoldoende hulpmiddelen, medicijnen, zuurstof en ziekenhuisbedden. We kunnen de bevolking helpen door te doneren via de vele kleinschalige Nederlandse en internationale initiatieven. Of natuurlijk centraal via giro 555 – Samen in actie tegen corona – waarmee we ook andere kwetsbare landen ondersteunen.

Hier de link naar de bijbehorende webpagina van ftrprf.
Stichting Topaspiraties besteedt het geld dat met deze oproep wordt gedoneerd voor 100% aan Corona-hulp in Nepal.

N.B. De foto van het Nepalese jongetje is genomen in december 2015 in Kakani (Helambu) door Pieter Hemels (directeur ftrprf), toen wij daar waren om de Shree Palchok School te heropenen, na de aardbevingen van april 2015. Hier de link naar de blogpost van de heropening destijds.

Hemelvaart – Everest jubileum

/in , , /door
12345

Everest Jubileum; vandaag precies 22 jaar geleden, viel Hemelvaart ook op de datum van 13 mei. Toen, op die Hemelvaartsdag 1999, klom ik met een aantal teamgenoten naar het hoogste punt op aarde, 8848 meter boven zeeniveau. Het voelde alsof ik de hemel kon aanraken. Niet voor niets wordt Everest ook wel Sagarmatha genoemd, ‘godin van de lucht’.

Wat een voorrecht dat ik dit heb kunnen doen. Dank Nepal, Sagarmatha en partners, voor deze ervaring! En alles was het me heeft gebracht, ook in mijn werk.

Verder ben ik dankbaar dat ik, vergeleken met de huidige tijd, in stilte naar de top kon klimmen. Wij klommen die dag met zo’n 25 klimmers totaal. Op de top stonden we met een paar klimmers, en ik stond er zelfs een minuut of tien in mijn eentje. Een bizarre en bijzondere ervaring, om daar als ‘hoogste mens’ te staan.
In het basiskamp waren we destijds met ruim 100 klimmers: ca 70 Westerlingen en 30 Nepalese Sherpa’s. Voor die tijd was dat ook druk.

In de loop van de jaren is het op de hoogste bergen – dat geldt nl ook voor bergen als Mont Blanc en Kilimanjaro – echter steeds drukker en commerciëler geworden. Dit voorjaar waren er maar liefst 1000 klimmers: zo’n 400 Westerlingen en 600 Sherpa’s. Het is er overigens niet alleen  drukker geworden, maar ook commerciëler en meer georganiseerd. In het basiskamp is alle denkbare luxe beschikbaar, touwen worden van te voren gefixeerd, en veel klimmers zetten geen tent meer op en laten sneeuw smelten en eten maken.

Ook wordt door klimmers steeds lager begonnen met extra zuurstof: voor velen zelfs al vanaf zo’n 6700 meter, met een hoge flowrate. Behalve zuurstofdoping is dit jaar een nieuwe term geïntroduceerd: ‘helidoping’.

Op de berg Annapurna was een grote groep klimmers bezig met de toppoging, maar de route bleek lastiger dan eerdere jaren, door een sterk verijsde wand. De voorklimmers kwamen er niet op tijd doorheen en er was bovendien tekort aan klimtouw en zekeringsmateriaal. Zij belden en bestelden een helikopter, die terplekke klimtouw, zekeringsmateriaal en extra eten liet droppen. Zeker een slimme en originele oplossing. Maar hiermee krijgt het hoogteklimmen wel een ander karakter.

N.B. Vandaag publiceerde het Noord Hollands Dagblad dit artikel.

Historische beklimming K2

/in , , , /door

Op 16 januari 2021 schreven 10 Nepalese bergbeklimmers historie door voor ’t eerst in de winter de K2, met 8611 meter de op één-na-hoogste berg ter wereld, te beklimmen. Een fenomenale beklimming en topprestatie, gekenmerkt door Ambitie, Moed, Teamwork en perfecte Timing. Het waaide slechts licht, hoogst uitzonderlijk rond deze bergreus, zeker in de winter. Vlak onder de top, met een temperatuur van min 42 graden Celsius, wachtten de klimmers (afkomstig uit drie verschillende teams) op elkaar, om gezamenlijk de top te betreden. En daarmee om 17 uur, bij ondergaande zon, geschiedenis te schrijven. Als Nepal.

En dat is precies wat ze beoogden. Niet als ondersteuners (zoals ze vaak worden ingehuurd of gezien), maar zelf als klimmers in de spotlights staan met een historische topprestatie. Expeditieleider en berggids Mingma Gyalje Sherpa deed in de winter van 2020 tevergeefs een poging. Dit keer was hij naar de K2 gekomen zonder ‘klanten’, maar met twee andere ijzersterke Sherpa-teamgenoten.  Ook Nirmal Purja, de legendarische klimmer die in 2019 de veertien achtduizenders in recordtempo op zijn naam schreef, was met vijf kanjers van Nepalese teamgenoten. Ze bundelden hun krachten met een van de Sherpa’s van het grote commerciële Seven Summit Trek-team. En zo bewerkstelligden ze met z’n tienen synergie en realiseerden deze topprestatie. Geweldig!

De andere dertien achtduizenders op de wereld werden allen eerder in de winter met succes beklommen, altijd met kleine teams (en zonder zuurstof). Alleen was de top nog steeds niet gehaald op de moeilijke K2. Er zijn in de loop van de geschiedenis acht pogingen ondernomen, vooral door geharde Poolse en Russische klimmers, ook wel de ice warriors genoemd.
Over de hoogste winterbeklimmingen is onlangs een prachtig boek geschreven door Bernadette McDonald: Winter 8000. In een volgende druk kan het hoofdstuk K2 als voltooid worden opgenomen.

Link naar de websites van de twee expeditieleiders van deze historische topprestatie K2: Nirmal Purja (Nimsdai) (die als enige zonder O2 klom) en Mingma Gyalzen Sherpa.

Naschrift: het team publiceerde een fenomenale video-opname van hun aankomst op de top, terwijl ze het Nepalese volkslied zongen. Via social media van de klimmers is dit filmpje op 23 januari viral gegaan. Hier de link naar het ontroerende fragment via Nimsdai op Twitter / Nimsdai op FB. Verder hier een youtube-link: https://youtu.be/UB4zQAWLPyo

Verder hier de link naar een goed artikel in de New York Times

Buy One | Give One

/in , , /door
1234

T/m 19-01-2021 voor boek ‘Lopen over de grens – Great Himalaya Trail door Nepal’. Koop er één, ontvang er twee.
En maak iemand anders blij met het boek. Iemand in de zorg of elders die keihard buffelt in deze roerige Covid-periode. Iemand die van wandelen, de bergen of Nepal houdt. Iemand die jij lief hebt. Iemand die een oppepper nodig heeft.
Prijs: € 37,50 (incl. verzenden naar 1 postadres). Alleen geldig via deze website.
Bestel een boek en ontvang er twee

In ‘Lopen over de grens’ neem ik je mee op onze 2000 km lange bergtocht door de Himalaya, van west naar oost. Samen met mijn man Henk, en grotendeels vergezeld door Chhiree Sherpa, trokken tussen de 900 meter hoogte (jungle) tot 62000 meter hoogte (Everest-gebied) en stegen en daalden 125.000 hoogtemeters. Het boekwerk bevat het resiverslag in de vorm van korte verhalen, met overzichtskaartjes en volop beeld. Een boek om bij weg te dromen. Of om geïnspireerd te raken zelf een stuk te ontdekken. Als het straks weer kan. En daarmee het land Nepal te ondersteunen.
De reis door het Himalaya-land was een voorrecht en groots avontuur.
Meer over het boek op de pagina Lopen over de grens
Meer over de expeditie Nepal Traverse

Voor nu het beste gewenst met Kerst!

N.B. In 2017 verzorgde ik een theatertour over de Nepal Traverse, via Mondiavisueel. Er stond voor mei 202o een eenmalige herhaling gepland. Deze is geannuleerd door Covid. We hopen dat op zaterdag 22 mei 2021 deze eenmalige herhaling wel doorgang kan vinden in theater aan de Slinger in Houten. Meer daarover op de pagina theaterlezingen. Of kijk op de site van Mondiavisueel.

Gletsjermeer doorgebroken

/in , /door
123456

Spijtig nieuws: in Nepal is op 7 aug het Chokarma-gletsjermeer (4800 m), nabij Dudh Kund (SoloKhumbu-gebied) doorgebroken en met donderend geraas het dal ingestort richting Salleri. Oorzaak is een  combinatie van de warmte en de zware moesson. Het betreft een van de meren omgeven door bergreuzen als Numbur (6959 m) en Karyolung. Het meer ligt drie km westelijk van het Dudh Kund meer, een jaarlijkse pelgrimsbestemming. Op 3 augustus 2020 waren hier nog ruim 700 pelgrimgangers! Een geluk bij dit ongeluk is hen dit drama bespaard gebleven, en zijn er ook geen andere menselijke slachtoffers te betreuren.

Hoog in het dal is er wel een betonnen brug weggespoeld, een van drie die in het najaar 2016 waren aangelegd met donatiegelden via de NKBV (Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging). Samen met de coordinator van het project, Chhiree Sherpa, bevestigde ik eind 2016 de vlaggetjes aan de hoofdbrug, om het resultaat te vieren (zie foto’s). Juist deze brug, bij de herders- en kampplaats Saharsbeni (4000 m) is weggespoeld.
Dat bruggen wegspoelen in de moesson is gangbaar in Nepal. Dat gletsjermeren doorbreken niet. Dit verschijnsel wordt met de verdere opwarming van de aarde een steeds grotere dreiging, zeker voor de bewoonde bergdalen. In 2018 werd dit artikel omtrent de dreiging geplaatst in de Nepali Times.
Kortom, de noodzaak met z’n allen werkelijk iets aan de opwarming te doen, is hiermee weer duidelijker dan ooit.

N.B. Het Dudh Kund-gebied ligt slechts 13 km westelijk van het bekende Lukla, de toegangspoort naar het Everest-gebied. Vanuit de kleine luchthaven Phaplu is het in een paar dagen te bereiken, en met het doortrekken van de jeeproute door Solo, is het de afgelopen jaren een steeds populairder bestemming geworden voor de Nepalezen zelf.
Voor het blog van onze reis van 2016 naar Dudh Kund/Numbur: klik op deze link.

Naschrift 9 aug: inmiddels is dit artikel heden geplaatst: https://english.onlinekhabar.com/chokarma-glacial-lake-bursts-in-everest-region.html
Door slecht weer is het nog niet gelukt een helikopter inspectie te doen, waarbij de daadwerkelijke situatie in het meer kan worden opgenomen. Het lijkt erop dat een derde van het water is weggelopen, het is hopen dat de situatie stabiel blijft.

Boek Actie – Corona Nepal

/in , , /door
1234

Ik houd zielsveel van het Himalaya-land Nepal. Het effect van Corona is daar, net als in de overige arme landen, heftiger als hier in het Westen. Dat raakt. Het Himalaya-land heeft onze hulp  hard nodig. Een groot aantal organisaties biedt (en bood altijd al) hulp. Voor een overzicht: https://nepalfederatie.org/

Zelf ben ik betrokken bij Stichting Topaspiraties, dat kleinschalige hulp biedt aan Nepal. Afgelopen weken is er vanuit de stichting – met grote dank aan de donateurs – voedselhulp geboden in Kathmandu. Want juist in de hoofdstad is de situatie nijpender dan op het platteland, waar veel mensen hun eigen gewassen kunnen verbouwen. De eerste ronde betrof rijst voor de allerarmsten. En afgelopen week werden voedselpakketten uitgereikt aan ruim zestig gezinnen: 25 kilo rijst, 2 kilo linzen en 1 liter zonnebloemolie per familie. Lees verder via http://stichtingtopaspiraties.nl/blog/

Maar er is meer hulp nodig voor Nepal. En elke euro helpt. Daarom doneer ik in de maanden juni/juli/augustus 2020 van elk op deze site/via mij besteld boek Lopen over de grens een bedrag van 20 euro aan Stichting Topaspiraties. Vanuit deze stichting komt elke euro voor 100% in Nepal terecht.

De koper van het boek betaalt de normale winkelprijs van € 37,50 (geen verzendkosten in NL). Met de aankoop van een boek Lopen over de grens steun je Nepal dus met een bedrag van € 20,-

Voor wie het boek niet kent: het betreft het verslag in woord én beeld van de 2000 kilometer lange voettocht door de Nepalese Himalaya. Een groots avontuur waarbij we 125.000 hoogtemeters overbrugden, alle mogelijke landschappen doorkruisten en bijzondere ontmoetingen hadden met de Nepalese bevolking. Het boek is op bijzondere wijze vormgegeven en zeer geschikt als geschenk of voor op de koffietafel. En wie weet inspireert het je om naar dit prachtige Himalaya-land te gaan met z’n gastvrije bevolking.

Meer informatie & bestellen boek: lopenoverdegrens.nl
Meer over Stichting Topaspiraties of rechtstreeks doneren via topaspiraties.nl

N.B. Naschrift 5 augustus: in een maand tijd is er totaal 1850 euro ‘opgehaald’: door de verkoop van een aantal boeken, maar vooral dankzij directe donaties. Hartelijk dank, mede namens Nepal. Dit bedrag is inmiddels besteed in Nepal aan voedselhulp en medische hulpmiddelen. Zie het blog op de stichtingswebsite.

123

Mondiavisueel theatertour

/in , , , /door
1234

De brochure is uit van het Mondiavisueel theaterseizoen 2019/2020. Op de website was het programma al eerder gepubliceerd, maar de uitgebreide brochure valt bij velen nu ook door de brievenbus. In vervolg op mijn Nepal Traverse voorstelling, zal ik komend seizoen participeren met het beeldverhaal Manaslu2 – berg van de ziel (8163 m), over onze dubbelexpeditie naar de achtduizender Manaslu.

Het nieuwe programma belooft veel: de andere sprekers zijn Jolanda Linschooten (van Kust naar Kust 2), Danielle Braun (Verre volkeren dichtbij) en Eric Schuijt & Carla van Tatenhove (Zuid Amerika op de pedalen). Tot 1 augustus gelden early bird prijzen.

Data voorstelling Manaslu2 

05 maart 2020 – Alkmaar – Theater de Vest

06 maart 2020 – Doetinchem – Schouwburg Amphion

09 maart 2020 – Rijswijk – Rijswijkse schouwburg

12 maart 2020 – Houten – Theater aan de Slinger

17 maart 2020 – Steenwijk – Schouwburg de Meenthe

25 maart 2020 – Oosterhout – Theater de Bussel

Meer informatie en kaarten bestellen: via Mondiavisueel of rechtstreeks via de betreffende theaters.

Meer licht met WakaWaka

/in , , /door
12345

Mooie samenwerking met WakaWaka! Afgelopen bezoek aan Nepal konden Henk Wesselius en Katja Staartjes het leven van een aantal mensen opnieuw verrijken dankzij WakaWaka. En wel met hun praktische en opvallende gele zonnelampjes. Het ging om gezinnen in Helambu, net ten noorden van Kathmandu en in het afgelegen, ruige, hoge Dolpo.
Geweldig om te zien hoe de lampjes direct werden ingezet; binnenshuis om beter te zien bij het koken en om ook ’s avonds huiswerk te kunnen maken. Buitenshuis, om op zoek te gaan naar de geiten en die binnen de omheining te halen.
In 2016 en 2017 kon het duo in samenwerking met partner Kathmandu Outdoor & Travel (via het prachtige principe Buy one = Give one) reeds vele gezinnen verblijden. Zie het eerdere blog in deze rubriek.

WakaWaka sluit 2018 af na een moeilijke periode en is inmiddels succesvol doorgestart. Gelukkig maar, want zij verlichten met hun duurzame en prachtige producten het leven van vele mensen op onze aardbol! Ook voor iedereen onderweg trouwens: met de power+ heb je naast een lampje altijd een usb-lader op zonne-energie bij de hand.

Open lezingen nov ’18 – feb 2019

/in , , /door

Komende tijd verzorgt bergbeklimmer en spreker Katja Staartjes enkele open lezingen over de Great Himalaya Trail (GHT), al dan niet in combinatie met een stuk over het klimmen boven achtduizend meter (8000+):

Vrijdag 30 november | 20 – 22 uur | Veenendaal | 8000+ en GHT
– Ontmoetingshuis Veenendaal: Spiesheim 54, Veenendaal
– Info & kaarten via website Ontmoetingshuis

Vrijdag 18 januari | 20 – 22 uur | Holten | Great Himalaya Trail
– Kulturhus Holten, theaterzaal: Smidsbelt 6, Holten
– Organisator: Bibliotheek en Stichting Kunst & Cultuur Holten
– Info: via website bibliotheek Holten.
– Kaarten via Kulturhus Holten.

Zaterdag 9 februari | 20:15 – 22:15 uur | Haarlem | Great Himalaya Trail
Dit betreft de uitgebreide theaterlezing (met extra film/muziek) zoals in 2017 verzorgd i.s.m. Mondiavisueel.
– Theater Philharmonie Haarlem: Lange Begijnestraat 11, Haarlem
– Info & kaarten via Theater Philharmonie
N.B. Lees hier over bereikbaarheid & parkeren.

Verder organiseert Managementboek op 11 december het seminar ‘Teams (nog) beter maken’, waar Katja Staartjes een van de sprekers is. Zie het aparte blog hierover. 

Avontuur Dolpo Ghemi La

/in , , /door
123456789101112131415

Onlangs exploreerden we vier weken Upper Dolpo (met Ghemi La 5800 m, lokaal ook wel Ser La genoemd) komend vanuit Upper Mustang (met Teri La 5700 m), twee bergpassen in de Nepalese Himalaya die niet tot nauwelijks worden bezocht. Een flink avontuur, dat we ondernamen met onze Nepalese vrienden Chhiree Sherpa en Lal Bahadur (LB), een klein en vertrouwd team. Wendbaarheid en teamgeest verzekerd! We trokken na de Ghemi La verder via Charkabot over de Mola La, via Shimen naar Seldang. En ten slotte over de Sela La en Nagdalo La naar Phoksundo.
Het noordelijke stuk in Dolpo was deels bekend terrein, gezien ons eerdere Great Himalaya Trail avontuur.
De eerste week in Nepal waren we trouwens in Helambu, om een aantal wederopbouw projecten te bezoeken. We liepen meteen in en konden zo alvast wat acclimatiseren.
Voor meer nieuws over de ondersteuning aan Nepal, zie het bericht van 28 oktober jl op deze website.

Verder bouwen aan Nepal

/in , /door
1234567

Dankzij vele donaties konden we met de Stichting Topaspiraties de Shree Palchok School in Kakani (Helambu-gebied Nepal) steunen met een nieuw gebouw, nadat dit bij de aardbeving van april 2015 was verwoest. In december 2015 waren we bij de feestelijke opening.

In 2017 konden we met de stichting aanvullend helpen met de plaatsing van zonnecellen (voor warm douchewater) en de bouw van een keuken voor het hostel. Henk en ik hebben onlangs opnieuw een bezoek gebracht aan deze school en de vorderingen met eigen ogen kunnen aanschouwen. Opnieuw was er een feestelijke happening, hartverwarmend.

Verder bezochten we drie gezinnen die we dankzij de donaties konden helpen met de bouw van een nieuw huis.
Het waren bijzondere ontmoetingen en ontroerend om te merken hoe dankbaar deze mensen zijn. Geweldig dat wij een steentje hebben kunnen bijdragen. Grote dank aan alle donateurs!

Meer informatie: www.stichtingtopaspiraties.nl

Vaarwel Lama Geshe

/in , , , /door
123

Afgelopen week overleed Lama Geshe. Kort na Elisabeth Hawley. Daarmee heeft de klimwereld opnieuw een statuut verloren. Honderden klimmers ontvingen de zegening van Lama Geshe voordat zij van start gingen op Everest en andere bergen in de Kumbu (het Everest-gebied). In eerste instantie alleen de lokale Sherpa’s, maar vanaf de jaren negentig gingen ook Westerese klimmers bij hem langs voor een puja.
Alan Arnette schreef een prachtige ode op zijn website.

Zelf ontmoette ik de Lama vier keer in zijn huis en gompa in Pangboche (3900 meter). Drie keer ontving ik een zegening. De eerste keer was in 1999, voor mijn Everest-beklimming. Ik schreef er een passage over in mijn boek Hoog spel, waarvan hier een kort stukje:

 “1 april 1999. Als ik de religieuze ruimte nader, hoor ik dat de lama wederom diep in gebed is. Voorzichtig schuif ik het zware fluwelen gordijn opzij, dat dienst doet als deur. Ik blijf stilstaan. Wat een helle kleuren. De gehele wand is beschilderd met rood, oranje, groen en blauw en overal staan religieuze voorwerpen. De lama kijkt op en knikt. Zachtjes loop ik op mijn sokken naar voren, ik buig diep en overhandig de witte kata, de sjaal die ik eerder kreeg van Ang Rita. Ik ga zitten op een van de kussens en kruis mijn benen onder me. De ceremonie begint. De lama zegt eindeloze gebeden op, terwijl ik me concentreer op de weken die komen gaan. Chomolungma, de gevaren, het team, mijn gezondheid. Ik voel me rustig. Aan het eind van de ceremonie offeren we onder meer rijst en bloemblaadjes en nuttigen we rakshi, de plaatselijke alcoholdrank, en donkere meelachtige bolletjes. Even slikken. Ik herinner me de smaak van vorig jaar. Ranzig.

Bij mijn vertrek hangt de geestelijke mij een nieuwe kata om de hals en overhandigt mij een kaart met een afbeelding van de ‘History of Chomolungma’. Binnenin staat mijn naam in het Tibetaans, plus zijn zegen voor de beklimming. Lama Geshe kijkt me liefdevol aan en knikt. ‘Je kunt gaan,’ zegt hij, ‘maar wees voorzichtig. Luister goed naar jezelf. Als je vertrekt voor de toppoging, richt deze kaart dan naar de Everest en concentreer je op de tocht. Draag hem tijdens de beklimming op je linkerborst.’ Ik hoor de vertaling aan en ben ontroerd.

Buiten kijk ik naar Chomolungma. Steeds dichterbij, maar toch nog zo ver weg. Vanmiddag was het een tijdje bewolkt, maar intussen is de lucht strakblauw. Ik zie een grote windvaan, de bekende wolkachtige sliert vanaf de top, alsof de Godin haar adem uitblaast. Ik voel me gelukkig.”

De kaart heb ik de hele topbeklimming op zak gehad, ik vond hem zojuist in mijn papieren. Zo waardevol. Ergens moet ik zelfs nog een dia hebben waarop ik op de top sta, met de kaart in beeld. Die moet ik hoognodig eens opzoeken en digitaliseren.

Dat Lama Geshe voor nu mogen rusten in vrede.

123

Elizabeth Hawley/Elisabeth Revol

/in , , , /door
1234

Afgelopen week stond het nieuws in de bergsportwereld in het teken van 2x Eliz(s)beth: de Amerikaanse Elizabeth Hawley en de Franse Elisabeth Revol.
Journaliste Elizabeth Hawley overleed op 26 januari 2018 op 94 jarige leeftijd in haar woonplaats Kathmandu. De bergbeklimster Elisabeth Revol werd 2 dagen later op miraculeuze wijze gered van de flanken van de achtduizender Nanga Parbat (8125 m).

Elizabeth Hawley
Een legende in de wereld van het Himalaya klimmen is van ons heengegaan; de journaliste Elizabeth Hawley. Hoewel ze nooit een berg heeft beklommen, kende ze alle details van de grote beklimmingen in Nepal. Elke expeditieleider sprak voorafgaand en na afloop met haar over de expeditie. Zij was een fenomeen en kwam langs in haar lichtblauwe Volkswagen Kever bij je hotel. Vanaf de eerste seconde stuurde ze een spervuur aan vragen op je af omtrent het expeditieverloop. Als er iets niet klopte in een topverhaal, met feiten die ze kende van eerdere expedities, confronteerde ze klimmers daarmee. Hiermee ontmaskerde ze soms ook overdreven prestaties. Alle feiten tekende ze op, in eerste instantie op papier en later in de digitale Himalayan Database. Deze database, die ruim 200 euro kostte, kon iedereen kopen, waarmee je over een schat aan informatie beschikte over expedities naar zo’n 300 bergen in Nepal. Voor mij was dit een belangrijk onderdeel van de voorbereiding op onze eigen expedities. Overigens is de Himalayan database onlangs vrijgegeven, via de website www.himalayandatabase.com.

Ik heb het voorrecht gehad haar zes keer te ontmoeten, na mijn beklimmingen van Mount Everest en Ama Dablam, en daarna nog drie keer uitgebreider als expeditieleider in verband met Dhaulagiri en Manaslu. De laatste keer sprak ik haar na onze Great Himalaya Trail door Nepal, heel bijzonder.
Haar database werk zal worden voortgezet door Billi Bierling. Op haar FB-tijdlijn is dan ook veel te vinden over Mrs. Hawley, van de vele media-uitingen van afgelopen week. Hier een selectie:
Nepali Times: nieuwsbericht door Kunda Dixit en Ode door Lisa Choegyal;
Artikel op Alpinist.com (door auteur biografie over Hawley ‘Keeper of the mountains’);
Via Rock and Ice (Billi Bierling);
Radio NPO1 – Nieuwsweekend (27 januari jl).

 

Elisabeth Revol
Samen met de Pool Thomasz Mackiewicz bereikte het duo op 25 januari de top van de Killer Mountain Nanaga Parbat, via de Kingshofer route, een fabuleuze prestatie. Ze waren het enige team op de berg en klommen slechts met z’n tweeen. Voor Thomasz was het de 7e poging in de winter, voor Elisabeth de derde poging. Het is de tweede keer in de winter dat de top van de Nanga Parbat gehaald is, en nog nooit eerder beklom een vrouw in het koudste seizoen een achtduizender. Maar het succes was van korte duur. Door de mist had Thomasz zijn sneeuwbril afgedaan en raakte sneeuwblind in de afdaling, en kreeg bovendien steeds meer last van hoogteziekte en bevriezingen. Het tweetal bracht de nacht van 25/26 jan. door in een gletsjerspleet. In de loop van de nacht begon Thomasz bloed te spuwen, een teken van ernstige hoogteziekte, en raakte vervolgens buiten bewustzijn. Elisabeth is daarop alleen verder gaan afdalen en werd in de derde nacht (27/28 jan) gered door de topklimmers Denis Urubko en Adam Bielecki. Deze mannen klommen op de K2, zijn via een helikopter opgehaald en aan de voet van de Nanga afgezet. Daarna klommen ze in een recordtempo omhoog: 1250 meter in ruim 7 uur en dat op 6000 meter in het donker via een zeer steile, moeilijke route. Een onvoorstelbare topprestatie, die mogelijk was dankzij hun ervaring en kracht, feit dat ze deze beklimming eerder volbrachten  en de moderne gps-techniek.
De ware teamgeest onder de bergsporters zegeviert met deze spectaculaire redding, hoewel de gebeurtenis wordt overschaduwd door het overlijden van Thomasz. Ook voor Elisabeth is het drama nog niet voorbij, gezien de mogelijke amputatie van haar vingers en linkervoet. Ik duim dat intense behandeling in het ziekenhuis effect sorteert voor deze topklimster.

O.a. Alan Arnette berichtte uitgebreid via zijn blogs;
Ook in Ned en Belgie is gepubliceerd over de gebeurtenissen.

Benefietopbrengst voor Nepal

/in , , /door

De benefietavond voor Nepal van 18 nov – in een uitverkocht theater in Houten – leverde maar liefst 5800 euro op! Op deze avond verzorgde Katja Staartjes de theatervoorstelling Lopen over de grens, Great Himalaya Trail door Nepal. Deze voorstelling was eerder dit jaar via Mondiavisueel in 6 theaters bij te wonen.
Grote dank aan alle aanwezigen en daarmee donateurs! Deze mooie opbrengst was mede mogelijk dankzij de sponsors: Theater aan de Slinger, organisator Mondiavisueel en partners. Tot slot doneerde BlueGreens een deel van de opbrengst van de terplekke verkochte thee, waarmee het eindbedrag op 5800 euro uitkwam.
De opbrengst zal ten goede komen aan de wederopbouw van Nepal, via de Stichting Topaspiraties. Mede namens Nepal grote dank aan allen!
Voor meer informatie zie de website van de stichting.
In geval u zou willen ondersteunen, dat kan via rekening NL 38 INGB 000935 8478 van de Stichting Topaspiraties. Elke euro helpt bij de wederopbouw.

Intens Everest-seizoen

/in , /door

Het voorjaar van 2017 blijkt een intens klimseizoen op Mount Everest, de hoogste berg ter wereld, met impactvolle gebeurtenissen.

Als eerste overleed een aantal weken geleden Ueli Steck. Hij was een van de beste, zo niet de beste klimmer van deze tijd. Zijn laatste uitdaging is hem fataal geworden: de traverse van Everest en Lhotse. Als er iemand was die het kon, dan was het Ueli Steck. Het plan: eerst omhoog via de moeilijke westschouder, daarna via het Hornbein couloir aan de noordkant door naar de top van Everest. Dan afdalen via de normaalroute naar Zuidcol en via de top van achtduizender Lhotse terug naar het basiskamp. Maar deze droom zal nooit meer werkelijkheid worden. Op 30 april viel Ueli zo’n 1000 meter naar beneden vanaf 7600 meter op de noordflanken van de Nuptse, tijdens een acclimatisatie-klim.
Ueli Steck was een enorme inspiratiebron getuige ook de stroom berichten die afgelopen weken bleef aanhouden. Er zijn prachtige odes geschreven over deze grootste topklimmer, zoals de ode die klimmer Steve House schreef over Ueli.
Een interview met Reinhold Messner verscheen op 2 mei: daarin vraagt Reinhold zich af of Ueli misschien een heimelijk nog groter plan had, door ook de Nuptse aan de traverse toe te voegene om daarmee het hele hoefijzer te voltooien van de western cwm. Zou Ueli de situatie op Nutse inderdaad hebben willen checken voor de haalbaarheid? We zullen het nooit weten.
Zijn overlijden is een gigantisch verlies voor de bergsport.

Vandaag (22 mei) was er goed nieuws: succes voor de spanjaard Kilian Jornet. Hij keerde terug aan de noordkant, na een ‘speed ascent’: in 26 uur vanaf Rongbuk naar de top, en in 12 uur terug naar het ABC. Een superieure prestatie van een groots atleet.

Verder was afgelopen dagen en vandaag in het nieuws dat de Hillary Step op Everest zou zijn verdwenen, door de aardbeving van 2015. Vorig jaar werd hier ook over gediscussieerd; het ‘nee-kamp’ beweert dat er teveel sneeuw ligt en het daardoor alleen maar zo lijkt. Het ‘ja-kamp’ krijgt momenteel de overhand. De Hillary Step is het laatste obstakel voor de top, een twaalf meter hoge wand op 8800 meter, circa 3e graads rotsklimmen. Een aantal rotsblokken zou zijn losgetrild door de beving van april/mei 2016. Als het klopt is daarmee ook een stuk geschiedenis verdwenen: op 29 mei 1953 waren Norgay Tenzing en Edmund Hillary de eerste mensen die deze bottleneck wisten te overbruggen, een fenomenale prestatie.
Over de Hillary Step was er vandaag, 22 mei, een item op het NOS-journaal van 20 uur.
Of zie onder voor het separate Everest-fragment (© Copyrights NOS journaal 22-5-2017).

Nepal Traverse – Mondiavisueel

/in , , /door

Op 28 April 2017 was de laatste van zes voorstellingen ‘Lopen over de grens’, die ik verzorgde in samenwerking met Mondiavisueel.
Totaal bezochten bijna 1200 mensen de theaterlezing. Dank voor de belangstelling en voor de persoonlijke reacties die ik mocht ontvangen!
Bij de boekentafel in de theaters hadden we een donatiebusje staan voor de wederopbouw van Nepal: het totaalbedrag aan giften bedroeg maar liefst € 2805,-! Geweldig, grote dank hiervoor, ook namens Nepal. Via de de website van Stichting Topaspiraties zullen we melden hoe dit geld besteed gaat worden.

Wie de voorstelling gemist heeft: zaterdagavond 18 november volgt een extra benefietvoorstelling in theater Aan de Slinger in Houten. Mondiavisueel, het theater en Katja werken belangeloos aan deze voorstelling en de opbrengst komt geheel ten goede aan de wederopbouw van Nepal.
Een plaats kost € 25,- en kan gereserveerd worden via de website van Mondiavisueel .

Meer weten over onze 2000 km lange Nepal Traverse (een uitbreiding op de 1600 km Upper Great Himalaya Trail)?
– bezoek de website van onze expeditie: http://www.greathimalayatrail.nl/
– lees het boek ‘Lopen over de grens’. Meer info via de webpagina op deze site.
– beluister de podcast van de Correspondent.

12345

Theaterlezingen GHT Nepal

/in , , /door

In maart & april 2017 verzorg ik in samenwerking met Mondiavisueel 6 theaterlezingen over de Nepal Traverse: de 1600 km lange Upper Great Himalaya Trail (GHT) plus de 400 km extra door de ongerepte ‘Far West’ van Nepal. We stegen en daalden 125.000 hoogtemeters en doorkruisten een veelheid aan landschappen tussen de 900 meter en 6200 meter hoogte. Daarbij liepen we tegen allerlei grenzen aan, in letterlijke en figuurlijke zin. Verder hadden we talloze bijzondere ontmoetingen met de gastvrije Nepalese bevolking.

De titel van de presentatie is Lopen over de grens, gelijk aan het boek dat ik schreef over de bergtocht. Ik zal de presentatie, waarin ook muziek is verwerkt, afsluiten met onze persoonlijke ervaring van de aardbeving in Nepal op 25 april 2015 en de wederopbouw van het Himalaya-land. Ik keerde er sindsdien twee keer terug.

Data & plaatsen
– Maart: Oosterhout 31-3
– April: Steenwijk 4-4  / Doetinchem 7-4  / Rijswijk 18-4  / Alkmaar 19-4  / Houten 28-4.
Aanvang: 20:00 uur.
Meer informatie en kaarten bestellen via Mondiavisueel.
U kunt een kortingscode gebruiken als lid van de NKBV of o.a. als klant van Snow Leopard Adventures / HT Wandelreizen.

Meer informatie over de Nepal Traverse via de expeditie-pagina op deze site.
Elke voorstelling wordt één boek Lopen over de grens verloot.

Blij met WakaWaka

/in , /door

Afgelopen tijd hebben we een groot aantal gezinnen in Nepal kunnen verblijden met een WakaWaka zonnelampje. We beschikten over maar liefst 168 lampjes. En dat allemaal dankzij het principe Buy one = Give one van de firma WakaWaka en de verkopen bij Kathmandu Outdoor & Travel in Amsterdam, Utrecht en Nijmegen.
Dankzij de hulp van bekenden lukte het een deel van deze lampjes in oktober en november mee te sturen naar Nepal. De rest namen wij zelf mee naar Kathmandu in december.

Bestemming Makalu en Manaslu. In november zijn een aantal van de give ones via Chhiree Sherpa gedoneerd in het Makalu-gebied: in het dorpje Hatiya en in het 4800 meter hoge Makalu-basiskamp, waar tegenwoordig zelfs eenvoudige lodges zijn. Daarnaast vonden een aantal exemplaren hun bestemming in het Manaslu-gebied.

12345

Bestemming Solo. Zelf waren we afgelopen weken in het Solo-gebied, ten zuiden van Mount Everest. We hebben de give ones in twee dorpen aangeboden: in Mera (2700 m, een paar kilometer oostelijk van de airstrip Phaplu) en in Khastap (2000 m). In dit dorp ondersteunden we tevens de herbouw van een medische post die feestelijk werd geopend terwijl wij er waren. Mera kent een overwegend Sherpa-bevolking, in Khastap wonen voornamelijk Rai. Totaal ging het om 125 lampjes, alles bij elkaar nog een heel gewicht. Een gedeelte was ons vooruit gegaan via bus & tractor (samen met het nieuwe röntgenapparaat en de nieuwe tandartsstoel voor de dokterspost), maar ruim 40 lampjes namen we zelf mee in het vliegtuigje naar Phaplu.

12345

Extra Powers. We hadden deze keer ook nog de beschikking over 8 stuks ‘WakaWaka Power’: de luxe versie van lampje + usb-lader. En dat dankzij het yoga-event Challenge 108 van Running Buddha afgelopen zomer. Deze exemplaren hebben we gericht gedoneerd; aan de dokterspost in Khastap, aan een drager, aan een herdersvrouw en op vier plekken waar we te gast waren voor overnachtingen. O ja, de minister van toerisme, Jiwan Bahadur Shahi, ontving de laatste, om hem te laten ervaren wat voor geweldige donatie dit is voor Nepal (en wellicht brengt dit hem op een idee;)

12345

Het was een feest om de lampjes te mogen uitdelen; zo blij en dankbaar als de mensen waren. Sterker nog, we kregen constant verzoeken voor meer WakaWaka’s. Het is een gouden greep! Grote dank aan de firma’s WakaWaka, Kathmandu Outdoor & Travel, de kopers van de lampjes in Nederland (dankzij wie er give ones waren) en niet te vergeten dank aan Running Buddha voor de Powers!

P.S. Voor meer informatie en eerdere berichten over het welzijnswerk dat we in Nepal verrichten: zie de website van Stichting Topaspiraties. Zie verder het vorige nieuwsbericht op deze site voor een samenvattend verslagje van ons recente bezoek aan Nepal. Het moge duidelijk zijn dat wij ook zelf veel profijt hadden van onze eigen WakaWaka Power: zowel Henk, Chhiree als ik konden onze apparatuur (camera, mobiel, wifi ontvanger) opladen met het zonnelampje aan onze rugzak.

123

Terug uit Nepal

/in , /door

Dank voor de verbinding in 2016! En de beste wensen voor 2017! Dat het een inspiratievol jaar mag worden met fraaie toppen.

Afgelopen weken brachten we (Katja en Henk) door in Nepal, met als primaire aanleiding het bezoeken van twee wederopbouwprojecten. In 2015 waren we actief in Helambu met de herbouw van een school, afgelopen jaar hebben we financieel kunnen helpen met een dokterspost en een watertap in het Solo-gebied, ten zuiden van Mount Everest. Een en ander werd gecoordineerd door Chhiree Sherpa met wie we samen de Great Himalaya Trail liepen.

12345

Op 14 december woonden we de feestelijke opening bij van de medische post in Khastap (even ten oosten van Phaplu). Een waar spektakel met zang, dans en vele speeches. Ruim 50 mensen per dag kunnen sindsdien medisch geholpen worden in dit nieuwe gebouw dankzij de giften van donateurs. Behalve de herbouw konden we de post extra ondersteunen met een tandartsstoel, een röntgenapparaat, een elektrische verwarming en een EHBO-kit en -rugzak.

1234567

Na de feestelijke opening van de medische post bezochten we het NKBV-ondersteuningsproject daar vlak in de buurt, op de Dudh Kund trail. Deze tocht is niet echt bekend, maar ligt op zo’n 15 kilometer westelijk van Lukla. Het pad loopt vanuit Thaksindo noordelijk naar het heilige Dudh Kund meer op 4670 meter hoogte. Elk jaar in augustus met volle maan bezoeken ca 3000 pelgrims dit prachtige meer aan de voet van de bergreuzen Karyolung en Numbur. Verder wordt het pad in de zomer veel gebruikt door herders met hun yaks, die naar de zomerweiden trekken. Toeristen komen er slechts mondjesmaat: zo’n 500 per jaar, die het pad meestal heen en weer lopen. Een enkeling steekt oostelijk door naar Phakding (op de reguliere Everest-trail) in het Khumbu-dal. Een andere optie is vanuit Dudh Kund westelijk doorsteken naar het Numbur Circuit (dat deden wij). Je hebt in Dudh Kund een tent nodig… maar wat is de tocht de moeite waard! Waanzinnige uitzichten op het Khumbu massief met o.a. Everest, Lhotse, Thamserku, Kantega. En zo ongerept en stil!

Het is op deze trail dat de Nederlandse Klim en Bergsport Vereniging een wederopbouwproject heeft gefinancierd. Op 3500 is een waterpunt aangelegd dankzij de financiele ondersteuning van de benefietavond van de NKBV in oktober 2015. Onze stichting heeft hier nog wat geld bijgelegd om de volledige aanleg te garanderen. We bezochten ook de bron, die z’n 2 kilometer verderop, midden in het bos ligt. Als je vanuit de waterkraan het pad verder omhoog volgt, passeer je de nieuwe NKBV-bruggen. Dit was het primaire ondersteuningsproject en blijkt een schot in de roos; de locals zijn de NKBV & donateurs zo dankbaar! Er zijn drie nieuwe betonbruggen aangelegd en met name tijdens de moesson is het voordeel van een veilige oversteek van de waterstromen groot. De bruggen liggen op 3900, 4000 respectievelijk 4100 meter in een geweldige bergomgeving. Ik kan het iedereen aanraden om deze tocht te lopen, een geweldige ervaring.

123456

Na bezoek aan Dudh Kund staken we westelijk door naar het Numbur Circuit, een wilde hoge route. Via het dorpje Lacchewar, een oerbos naar Ngeju Kharka en daarna opnieuw een grootse bergomgeving staken we via de Gyajo La pas (4880 meter) door naar de westelijker gelegen dalen. Een oogverblindende route waar nauwelijks toeristen komen. Himalaya pur sang.

Terug in Kathmandu ontmoetten we vrienden, bekenden, en hadden we vanuit mijn rol als goodwill ambassadeur in Nepal een gesprek met minister van Toerisme Jiwan Bahadur Shahi. Over de toekomst van de Great Himalaya Trail en stimulering van het toerisme naar dit prachtige Himalaya-land.

N.B. In Nepal ook steeds meer mobiel bereik! Tijdens ons verblijf kon ik geregeld korte updates plaatsen via de telefoon op mijn persoonlijke facebook pagina.
Op de website van Stichting Topaspiraties meer info over de wederopbouwprojecten die we ondersteun(d)en. Met grote dank aan alle donateurs!

Website Stichting Topaspiraties

/in , /door

De Stichting Topaspiraties heeft sinds kort een eigen website: www.stichtingtopaspiraties.nl.
Via deze stichting zetten Katja Staartjes en Henk Wesselius zich sinds 2001 belangeloos in voor kleinschalige ontwikkelingshulp aan Nepal.
In april 2015, toen het duo getuige was van het aardbevingsdrama, is via deze stichting direct gestart met inzameling van gelden voor noodhulp en wederopbouw. In de afgelopen 14 maanden is er maar liefst € 58.000,- ingezameld.
Tot voor kort werd verslag gedaan van de Nepal-activiteiten via het blog van de expeditiewebsite www.gurlamandhata.nl.
Nu is er dus de eigen website van de stichting. Met dank aan de ondersteuning van Frits Tomson (COTT). En niet te vergeten Endeke Huisman (Penong Ontwerp), want e.e.a. is gebaseerd op de Gurla-website die vorig jaar gebouwd is door Endeke.

 

160705_LogoStichtingTopaspiraties_

Enthousiasme voor Nepal

/in , /door
1234

Nepal NOW! Meer dan ooit staat Nepal klaar om bezoekers te ontvangen voor het beleven van de bergen, de jungle, het wild of de cultuur. En de gastvrijheid van de bevolking te ervaren. De moesson is weliswaar gestart, maar wellicht biedt deze zomer een moment om een reis te plannen voor het najaar of komend voorjaar?

Om geïnteresseerden verder te enthousiasmeren, organiseert het Consulaat van Nepal een inspiratie-avond op 11 juli (19:00 – 21:30 uur) in de Tijgerzaal van Artis (Amsterdam).
Programma: korte lezingen over de cultuur van Nepal, de tijgerpopulatie (Cas de Stoppelaar), de Manaslu-expeditie (Mariniers), de NKBV in Nepal (Robin Baks). Katja Staartjes is verder gevraagd wat te vertellen over het ongerepte Westen van het prachtige Himalaya-land. Meer info via de NKBV-website.
Info en opgeven kan via het consulaat: consulate@nepal.nl

Nepal is verder nog steeds gebaat bij ondersteuning van de bevolking en bij de wederopbouw.
Het is hartverwarmend om te zien dat daartoe nog steeds mooie initiatieven worden ontplooid:
– Peace by Melvin: knuffels voor kinderen in o.a. Nepal;
– Studio Dynamica Deventer: geldinzameling voor Nepal via kettlebell marathon op 30 juni en een yoga-les op 7 juli;
– Running Buddha: donatie Waka-waka’s voor Nepal via de Challenge108! Op het strand van Scheveningen worden op za 2 juli bij zonsondergang 108 zonnegroeten gebracht.

Animatie Everest beklimming

/in , , /door

Op 25 mei j.l. werd ik benaderd door NOS op 3 of ik wilde meewerken aan een animatie in Google Earth van de Everest beklimming. En wel van de normaal route vanaf de Nepalese kant, dus de route via Zuidcol (kamp 4) en de zuid-oostgraat naar de top op 8848 meter. Kortom, dezelfde route als die van eerstbeklimmers Norgay Tenzing en Edmund Hilllary (1953). Het is ook de route die ik zelf klom als deelnemer in een internationale expeditie in 1999.

Na 1999 ben ik nog zes keer in het Everest-gebied geweest: één keer voor de beklimming van Ama Dablam, één keer voor de Nepal Traverse en vier keer om er te acclimatiseren voor andere expedities. Daartoe leent het gebied zich uitstekend, gezien de prachtige natuur, de hoogte en goede infrastructuur & lodges.

Samen met Jurjen IJsseldijk en een vormgever van NOS op 3, brachten we de gehele aanloop en beklimming van Mount Everest in beeld, met toevoeging van een paar foto’s (ietwat gedateerd;)))
Hier de link naar de betreffende web-pagina van NOS op 3 van 25 mei 2016 (inclusief nieuws en extra info).

Onderstaand de animatie in Google Earth:

 

Lezingen Nepal Traverse

/in , , /door

 

Het duurt nog even, maar in maart/april 2017 staan er 6 theater-lezingen gepland over de Nepal Traverse. Organisator is Mondiavisueel, die ook lezingen aanbiedt van bijvoorbeeld Jolanda Linschooten. De lezingen vinden plaats in theaters te Oosterhout (31-3), Steenwijk (4-4), Doetinchem (7-4), Rijswijk (18-4), Alkmaar (19-4) en Houten (28-4). Katja zal haar presentatie over de Nepal Traverse ten behoeve van deze cyclus verder professionaliseren i.s.m. Jan Roeleveld van Mondiavisueel.
Meer informatie: http://mondiavisueel.com/programma/lopen-grens/
Toegangskaarten voor de voorstellingen zijn reeds te bestellen via de site van Mondiavisueel.

Tijdens de lezingen neemt Katja je met beelden mee van het uiterste westen naar het uiterste oosten van Nepal, een bergtocht van 2000 kilometer met 125.000 meter stijgen en dalen. Van jungle tot hooggebergte, een groots avontuur door de wildernis met bijzondere ontmoetingen met de lokale bevolking. De reis werd gedoopt tot ‘Nepal Traverse’ en het betreft een uitbreiding op de vermaarde Upper Great Himalaya Trail van 1600 kilometer.
De lezing wordt afgesloten met de aardbeving van 25 april 2015; Katja Staartjes en partner Henk Wesselius bevonden zich op die dag in een van de zwaarst getroffen gebieden van Nepal (Sindhupalchok, Helambu) en zijn sindsdien intensief betrokken bij de wederopbouw van Nepal. Zij bezochten het land opnieuw afgelopen januari.
Voor meer info over de Nepal Traverse zie de expeditie-pagina op deze site. Meer info over de hulp aan Nepal, zie stichtingtopaspiraties.nl
Over de Nepal Traverse schreef Katja het boek Lopen over de grens. Dit bijzondere gebonden boek kan (gesigneerd en met persoonlijke noot) terplekke worden aangeschaft. Ook wordt een boek verloot. Uiteraard kan het ook vooraf worden gekocht bij boekhandel of via www.lopenoverdegrens.nl

 

123456789

Sterke verhalen

/in , /door

Zondag 13 maart is de bergsportdag in de Jaarbeurs Utrecht, met een prachtig programma voor bergsportliefhebbers. Grote trekker is bergbeklimmer Simone Moro; hij is net terug van de top van Nanga Parbat (8126 m), de eerste succesvolle winterbeklimming ooit, een superprestatie.
Katja Staartjes: “Behalve alle reguliere bergsport-stands is er dit keer ook een ‘straat’ met Nepal-standjes en er zijn lezingen over Nepal. Zelf zal ik om 10 uur een presentatie verzorgen over de situatie in de gebieden Helambu en Langtang, volgend op de aardbeving van vorig jaar.

In dat kader ben ik een selectie aan het maken van de foto’s van onze tocht afgelopen januari. Het roept herinneringen op. Uiteraard. Wat was het weerzien heftig, maar ook mooi. Zo waren ook een aantal verhalen van de bevolking terplekke. Verhalen die tonen hoe krachtig mensen (en kinderen) kunnen zijn. Een glimp van drie van die verhalen:

  • Het dorp Langtang raakte bedolven onder een gigantische puin-sneeuw en ijslawine, een paar minuten na de aardbeving op 25 april jl. Het enige huis dat is blijven staan, stond pal onder de rotswand. De lawine raasde over het huis heen, en slechts één hoek raakte beschadigd. Ik vond het luguber dit huis te aanschouwen begin januari, te midden van de lawine-morene die het dorp eronder totaal heeft weggevaagd. Zo’n 300 mensen vonden er de dood. Onze vriend Chhembel vertelde dat in dit enige overgebleven huis, tijdens de aardbeving, vier kinderen waren. Zij overleefden de verschrikking en hoe klein ze ook waren (tussen de 4 en 11 jaar oud), ze waren in staat door de lawine-puinhopen zelfstandig naar het buurdorp Kyangjin Gompa te lopen, een paar kilometer verderop.
  • Het iets hoger gelegen – oude – dorp Langtang, kreeg te maken met de drukgolf van de lawine die het lage gedeelte totaal bedolf. In dit hoge deel was een vrouw water aan het halen ten tijde van de aardbeving. Zij greep zich vast aan watertap toen de drukgolf daar alles wegblies; zij bracht het er van af met slechts een gebroken been.
  • In Helambu bezochten we het klooster Palri Radma Odsal Ling (even voor Sermathang), dat net klaar was en deels is verwoest. Er werd volop gewerkt aan de restauratie. Steen voor steen wordt alles weer handmatig opgebouwd. En wat zegt de lama? “We hebben tien jaar gewerkt aan deze heilige plek. Ik ben dankbaar dat niet alles is verwoest en dat we de heiligdommen weer kunnen opbouwen. Dit is een mooie plek.”

Dit positivisme is een voorbeeld en geeft kracht!

123456

BBC Radio: The Conversation

/in , , /door

Op 11 januari 2016 zond BBC Worldservice het programma The Conversation uit. Gemma Cairney interviewde Shailee Basnet uit Nepal en Katja Staartjes uit Nederland. Twee bergbeklimmers, de ene afkomstig uit het ‘hoogste’ land ter wereld en de andere uit het ‘laagste’ land.

Beide vrouwen zijn gegrepen door de bergen; ze beklommen ieder diverse bergreuzen waaronder Mount Everest. Beide vrouwen beogen anderen te inspireren met hun keynote speeches. Shailee is een groot voorbeeld voor andere vrouwen in Nepal: ze was expeditieleider van een buitengewoon project, zeker voor Nepalese begrippen: het beklimmen van de 7 Summits door een volledig Nepalees vrouwenteam.
Beide vrouwen zijn door de Nepalese overheid benoemd tot goodwill ambassadeur van het Himalaya-land

In deze uitzending praten de vrouwen over hun liefde voor de bergen en wat deze passie hen bracht. En wat ze tijdens de expedities leerden op gebied van leiderschap en samenwerken.
Beluister via deze link het gesprek.

1234