Manaslu (8163 m) – Nepal – najaar 2008

Nederlandse expeditie, zonder extra zuurstof en klim-ondersteuning
Team: Katja Staartjes, Henk Wesselius, kok Lobsang in basiskamp
Route: normaalroute (noord-oostkant)
Resultaat: voortop op 8130 m (3 oktober 2008) als eerste Nederlanders
Meer via www.manaslu2008.nl
Katja Staartjes maakte ism organisator Mondiavisueel een theatervoorstelling over de dubbelexpeditie naar de bergreus Manaslu, de tour vond plaats in 2020/2022. Meer hierover: zie de pagina Theater lezing .

Herkansing

De expeditie naar Manaslu in het voorjaar van 2008 was een machtige ervaring. En gegeven het feit dat het team bij toeval op Manaslu terecht kwam (een week voor vertrek gingen de grenzen naar Shishapangma in Tibet dicht), was het uiteindelijke resultaat van 7700 meter ook heel behoorlijk. Toch was het een teleurstelling: sterke klimmers en een hecht team, tja en dan geen succes. Maar zo is het op een achtduizender: alles moet kloppen om de top te halen.
Katja: “Ik nam me al snel voor een hernieuwde poging te doen op de ‘berg van de ziel’. Lang zou dat niet duren: 3 maanden later keerde ik met Henk terug. Een nieuwe stap: slechts met z’n tweeën en alleen ondersteund in het basiskamp door onze vertrouwde kok Lobsang. Het was stil zonder onze teamgenoten Miriam, Niels, Menno, Lakpa en Nuru. Maar ook was het spannend, deze nieuwe uitdaging.

Dezelfde berg, compleet anders

Ongelooflijk, hoe een berg in drie maanden tijd kan veranderen! De Manaslu leek een compleet andere bergreus. Bij aankomst in ‘t basiskamp was er geen sneeuw te bekennen. De gletsjer, waar we eerder makkelijk overheen gingen, was nu verijsd en zat vol spleten. Een deel was zelfs onbegaanbaar, dat we bovenlangs door de rotsen moesten klimmen. Tot kamp 3 (6700 m) was de route lastiger dan in het voorjaar, maar daarboven werd het beter: vanaf 7400 meter harde sneeuw in plaats van het ijsblokjes-ijs een paar maanden eerder. Er was echter veel geduld nodig om überhaupt zo hoog te komen.

Sneeuw en nog eens sneeuw

Na een eerste succesvolle klimronde is het gedaan met de pret: in 10 dagen tijd valt 4 meter sneeuw! Nooit eerder maakten we zo iets mee. Twee keer gaan we omhoog, slechts met het doel om onze tent in kamp 1 te redden; uitgraven en verplaatsen. Pas op 28 sept zijn de omstandigheden zodanig dat we echt de berg op kunnen. Doel is zo hoog mogelijk komen, en eventueel direct een toppoging doen. We hebben tot dan toe alleen geslapen op 5750 m (kamp 1), bepaald geen ideale acclimatisatie voor een topronde, en helemaal als je zonder extra zuurstof klimt. Toch gaan we het er op wagen.

Topronde

In één push gaan we door: twee nachten op 6400 meter, één nacht op 6700 meter en daarna door naar 7450 meter, telkens ons tentje meenemend. Zonder slag of stoot gaat dit niet. Bij vertrek uit kamp 3 (6700 m) is er grote twijfel over het lawinegevaar. Een Zwitsers team (Kobler) blaast de aftocht, andere teams besluiten een dag te wachten. Na wikken en wegen besluiten wij direct achter het team van Himex aan te gaan, die als eerste omhoog gaat richting 7450 m, hun ijzersterke Sherpa’s voorop.
Met een klein groepje vertrekken we de volgende dag (3 oktober) als eersten richting top. De eerste uren wisselen we het sporen af maar als de sneeuw zwaarder wordt gaan de Sherpa’s van Himex, die zuurstof gebruiken, sneller dan wij zonder zuurstofflessen. De sirdar van Himex vraagt of zij ons touw mogen lenen, ze hebben niet genoeg bij zich (eerder waren veel van hun spullen bedolven in de sneeuwmassa’s). We dubben, je klimtouw afgeven, dat is nogal wat! We doen het uiteindelijk toch, op voorwaarde dat ze het niet eerder gebruiken dan op de topgraat, het allerlaatste stuk. Het zou een win-win betekenen: zij kunnen verder, en wij kunnen het touw gebruiken nadat ze het gefixt hebben. Dus daarmee helpen we elkaar.

De top?

Op gegeven moment zie ik de klimmers van Himex elkaar omhelzen een stukje hoger op, naar het lijkt, op een sneeuwbult. Ik begrijp het niet: dat is niet de top die ik mij van de literatuur herinner. We hebben uitgebreid foto’s bestudeerd van het de topgraat en het rotsblok aan het einde, als zekeringspunt om op de echte top te komen. Even later komen we er aan, en pas dan zie ik dat ik ons eigen touw vasthoud… Dat is hier abusievelijk al gefixeerd door het andere team. De Sherpa’s waren hier voor het eerst en ze meenden dat dit het laatste stukje van de klim was. Helaas, niet dus.
Als je de literatuur en foto’s niet bestudeerd hebt vooraf, lijkt deze bult inderdaad het hoogste punt… maar de berg gaat nog verder. De top ligt zo’n 40 meter verder en circa 30 meter hoger. We zijn compleet gedsillusioneerd. Hoezo top? En een voortop, daar heb ik nog nooit van gehoord (en Hawley ook niet, naar later blijkt).
Daar staan we dan, samen met het Himex-team, ze hebben haast – hun zuurstof raakt op – en ze piekeren er niet over om verder te klimmen. Ze willen NU afdalen. En trouwens, zij vinden dat dit de top is. Ze melden: iedereen stopt hier op dit punt.
Wat te doen? We zijn dit seizoen de eersten die hier boven staan, en het laatste stukje maagdelijke topgraat ziet er met corniches (overhangen) en instabiele sneeuw gevaarlijk uit. We schatten dat dit stuk, matig geacclimatiseerd als we zijn, te gevaarlijk is om met z’n tweeën te doen, zonder touw. En eerst een stuk afdalen om het touw los te halen, en opnieuw omhoog klimmen is niet te doen op deze hoogte zonder zuurstof. Het risico is kortom te groot. Dus er resteert niets anders dan afdalen. En daarmee is de voortop van Manaslu, op 8130 meter, voor ons het hoogst haalbare.

Integriteit

Wie schetst onze verbazing als later blijkt dat de klimmers met wie we de voortop deelden, melding maken van het bereiken van de top en uitgebreid in de media komen. We staan paf. Eerst zijn we boos, vooral ook als wij over de mail vragen krijgen als “Hoe kan het dat zij de top wel haalden, en jullie niet?” Tja, wat moet je daar op antwoorden?
Inmiddels ben ik de boosheid voorbij: je moet voor zichzelf uitmaken welke integriteitsnormen je aanhoudt. Maar wat een eyeopener. Klimmers op hun woord geloven? Ik vraag mij af of dat mogelijk is, er zijn teveel voorbeelden waarin de ‘woorden’ achteraf niet blijken te kloppen met de werkelijkheid. Heel jammer, maar waar. Overigens is de klimsport niet uniek, het is natuurlijk vergelijkbaar met wat er in de rest van de wereld gebeurt, kijk naar de topsport, doping en alles daarbuiten waarbij prestaties worden opgeblazen.
Natuurlijk, ik ben nog steeds teleurgesteld hoe een en ander achteraf gelopen is. Er zijn natuurlijk wel lessen te trekken uit deze ervaring. En achteraf gezien heeft deze expeditie met 99% resultaat me misschien wel meer gebracht dan dat het resultaat 100% was geweest. Verder is Manaslu een prachtige berg in een geweldig deel van de Himalaya; wat een voorrecht om twee keer te hebben geklommen op de flanken van de berg van de ziel.”

Naschrift: in 2021 heeft de kwestie ‘hoofdtop Manaslu’ nog een nieuwe dimensie gekregen. Met een drone werd duidelijk dat het werkelijk hoogste punt (8163 m)  van de berg nog een fractie hoger ligt en zo’n tien meter achter het ‘hoogst zichtbare punt (voortop 2 – 8160 m)’. De enkele klimmers die eerder echt bovenop dit ‘hoogst zichtbare punt’ (voortop 2) hebben gestaan, moeten dit geweten hebben omdat je pas daar de rest van de berggraat en dus de hoofdtop kunt zien. Maar veelal stonden klimmers die deze hogere voortop bereikten tegen de sneeuwbult aan, en dan zie je het vervolg dus niet. Tot de dag van vandaag (2022) heeft geen enkele Nederlander de werkelijke hoofdtop bereikt. In de geschiedenis is dit allerhoogste punt slechts door enkele klimmers bereikt, waarbij Mingma G. in 2021 geschiedenis schreef door de route niet via de graat te beklimmen maar onderlangs via de flank. En een ander team legde dit toevallig vast met een drone.
De lagere voortop van 8030 m (waar wij stonden) werd tot 2008 door de meesten abusievelijk als top aangehouden. Nadien werd in de klimstatistieken voortop 2 aangehouden, omdat dus bijna niemand wist hoe het echt in elkaar stak. De eerste Nederlander die de hogere voortop 2 bereikte was Jan de Lindt in 2009 (met een commerciele expeditie en zuurstof).